Dostojewski. Portret intymny

Tytuł: Dostojewski. Portret intymny

Autor: Alex Christofi

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Rok wydania: 2021

Opis wydawcy:

Miłość. Ruletka. Syberia.
Życiem Dostojewskiego można by obdarzyć kilku rosyjskich klasyków. Młody rewolucjonista skazany na śmierć, po tajemniczej próbie egzekucji zesłany na Syberię, by przeżyć koszmar w obozowym “domu umarłych”. W czasach politycznej zawieruchy zostaje przyjęty do wewnętrznego kręgu cara, a jego życie zaczyna kręcić się wokół dwóch wielkich słabości pisarza: kobiet i hazardu. Mimo choroby znajduje czas, by stworzyć nie tylko opowiadania i teksty publicystyczne, ale i monumentalne powieści, uznane przez pokolenia czytelników za jedne z najlepszych, jakie kiedykolwiek napisano.
Christofi splata biografię i twórczość Dostojewskiego z historycznym kontekstem, tworząc zaskakującą mozaikę Rosji jego czasów. Syberyjski obóz, jaskinie hazardu, wilgotne cele więzienne carskiej twierdzy czy wytworne salony Petersburga to tylko kilka scenerii, w jakich przyszło żyć temu pisarzowi, a także trzem kobietom, z którymi łączyły go wielkie romanse. To Maria, chora na gruźlicę wdowa, prorokująca zabójstwo cara Polina i wierna stenografka Anna. To one inspirowały jego twórczość, a właśnie dzięki ostatniej z nich możemy nadal po nią sięgać.
“Dostojewski” to wierny portret prawdziwego artysty. Oddanego kochanka, empatycznego przyjaciela ludu, lojalnego brata… i pisarza zdolnego przeniknąć głębię ludzkiej duszy.

Biografia, autobiografia, czy fikcja literacka?

Co łączy biografię Alexa Christofiego z twórczością Dostojewskiego? – Liczba przypisów. Może to nieco suchy żarcik, ale jest w nim sporo prawdy. Przypisów jest tyle, że początkowo można odnieść wrażenie, że nie jest to nowe dzieło, a zbiór cytatów z listów, dzienników i powieści Dostojewskiego. Trochę zajęło mi, zanim wgryzłam się w ten sposób prowadzenia historii, ale ostatecznie było to całkiem udane spotkanie. Sięgając po Portret intymny o Dostojewskim wiedziałam tyle co nic. Kiedy przestałam zwracać uwagę na styl narracji i skupiłam się na życiorysie jednego z najwybitniejszych rosyjskich prozaików, okazało się, że jego biografia jest tak fascynująca, że nie sposób odłożyć ją na później.

Można odnieść wrażenie, że głównym celem Christofiego było przedstawienie Dostojewskiego przede wszystkim jako pisarza. W dużej mierze skupił się na tym, żeby znaleźć w jego twórczości wszystko to, co czerpał ze swoich doświadczeń. Wykorzystanie listów, prywatnych zapisków sprawiło, że czytelnicy otrzymują informacje z “pierwszej ręki” (ale uwaga! – bezpośrednie nie zawsze musi oznaczać wiarygodne). Związki, problemy finansowe, choroba, uzależnienie – to wszystko wydaje się tłem dla wybitnego pisarstwa.

Biografia Fiodora Dostojewskiego nakreślona przez Christofiego, to historia niezwykle zdolnego pisarza, ale również człowieka bardzo schorowanego, pełnego słabości, często zachowującego się w sposób niedojrzały i nieodpowiedzialny. Jest to portret, na którym zostały ujęte  najistotniejsze rysy pisarza, ale na pewno nie jest to najbardziej szczegółowe przedstawienie, na jakie można było się zdobyć.

Christofi przybliżył sylwetkę Dostojewskiego, skupiając się na najważniejszych wydarzeniach z jego życia, ciężar historii opierając na twórczości literackiej. Po biografii oczekiwałabym więcej opracowania, a mniej tekstów źródłowych, ale samą pozycję traktuję jako dobrą bazę i otwarcie, do dalszego zgłębiania jego życiorysu autora najwybitniejszych dzieł klasyki rosyjskiej literatury.