Bracia Karamazow

Tytuł: Bracia Karamazow

Autor: Fiodor Dostojewski

Wydawnictwo: Znak

Rok wydania: 2004

 

Opis wydawcy:

Bracia Karamazow to ostatnia i najdojrzalsza powieść Fiodora Dostojewskiego. Opowiada dzieje czterech braci, których łączy tragedia: zabójstwo ojca. Każdy z nich, kierowany poczuciem winy, emocjami i pożądaniem, usiłuje odnaleźć własne miejsce w mrocznej mozaice rodziny Karamazowów.

Powieść rosyjskiego mistrza jest uznawana za jedno z największych dzieł w historii literatury. Obok wątków obyczajowych porusza fundamentalne problemy, z którymi potem zmagał się wiek XX: pytanie o istnienie Boga w racjonalnym świecie, trwałość wartości w obliczu zmian i nieświadome krążenie człowieka między złem a pokutą.

Unde malum?

Zacznę kontrowersyjnie – Fiodor Dostojewski był geniuszem z fatalnym, a wręcz koszmarnym stylem pisania. Moje pierwsze zetknięcie z autorem miało miejsce kilkanaście lat temu i chociaż Zbrodnia i kara wywarły na mnie ogromne wrażenie, to jednak było w tej prozie coś, co mnie od niej odpychało. Dopiero po lekturze Braci Karamazow udało mi się zebrać moje zarzuty i poniżej postaram się je przedstawić.

Jest w powieściach coś, czego absolutnie nie jestem w stanie zaakceptować – nienaturalnie brzmiące dialogi. W tej kategorii Fiodor Dostojewski jest mistrzem. Jego bohaterowie nie prowadzą rozmów, a zamiast tego wygłaszają górnolotne przemowy i chociaż tematy, które podejmują są ważne i interesujące, to sposób ich przedstawienia jest całkowicie nie do przyjęcia. Bardzo wiele stron musiałam przeczytać, zanim przywykłam do tego, że bohaterowie nie rozmawiają, a przemawiają. Przestałam na to zwracać uwagę dopiero w momencie, w którym zamiast patrzeć na bohaterów jak na żywych ludzi, zaczęłam postrzegać ich jako archetypy.

Dla Dostojewskiego historia rodziny Karamazow była pretekstem do zadania fundamentalnych pytań o źródło zła, istnienie Boga, znaczenie religii i wolnej woli w życiu człowieka. Podjęta problematyka i wnioski, do których autor doszedł są niezwykle ciekawe, jednak sposób w jaki próbował on wpleść je w fabułę momentami jest boleśnie toporny.

Czy pomimo tak rażących wad powieść Dostojewskiego warta jest poświęconego czasu? Nie mam wątpliwości, że tak – od momentu, w którym przestaniemy skupiać się na niedostatkach stylu, a skoncentrujemy całą uwagę na rodzinnej historii oraz dramacie bohaterów. Dopiero wtedy można zauważyć głębię każdej postaci, jej rozterki, motywacje, ukryte pragnienia oraz wszystko to, co ją ukształtowało. W Braciach Karamazow ogromną ich część stanowią rozważania na temat fundamentalnych kwestii w życiu człowieka i próby odpowiedzenia na pytania, które ludzkość zadaje sobie od zarania dziejów.

W powieści Dostojewskiego nie brakuje elementów społecznych, ukazania pewnych patologii, niedostatków, problemów, z którymi borykało się rosyjskie społeczeństwo. Nie tylko w historii konfliktu braci i ojca, ale również w wątkach pobocznych, jest wiele przejmującego smutku, którego nie sposób znaleźć w literaturze z innego zakątka świata.

Chociaż moje spotkanie z Braćmi Karamazow nie należało do najłatwiejszych, a pierwsze dwieście (może nawet trzysta) stron było drogą przez mękę, to po skończonej lekturze całkowicie rozumiem wszystkie zachwyty nad tą powieścią oraz to, że wiele osób uznaje ją za książkę ich życia. Jest to dzieło monumentalne, przejmujące i zmuszające do poszukiwania odpowiedzi na pytania, których na co dzień sobie nie zadajemy. Myślę, że żeby docenić w pełni to dzieło nie wystarczy przeczytać je jeden raz. Myślę, że nawet dwukrotna lektura nie pozwoli czytelnikowi wychwycić wszystkiego, co Dostojewski chciał w nim przekazać, a na dodatek w zależności od wieku i życiowych doświadczeń, każdy może odebrać je zupełnie inaczej. Bracia Karamazow z całą pewnością są arcydziełem światowej literatury, pomimo wszelkich wad i niedostatków.

 

 

 

***

Bracia Karamazow do kupienia na Bonito